Vierogenprincipe in kinderopvang onder druk

De personeelstekorten laten diepe sporen na in de kinderopvang. Hierdoor komt de veiligheidsregel in het gedrang, waarbij altijd iemand moet meekijken of -luisteren met een pedagogisch medewerker.

Spelende kinderen op een kinderopvang

Een meerderheid van de werknemers in de opvang vindt de werkdruk (zeer) hoog, bleek onlangs nog uit CBS-onderzoek. Nu blijkt ook de regel dat in de kinderopvang altijd één volwassene moet meekijken of -luisteren, het zogeheten vierogenprincipe, niet altijd kan worden gehandhaafd. “We krijgen meldingen binnen dat er dingen mis gaan, waardoor de veiligheid in het geding is,” zegt Gjalt Jellesma van de Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang (Boink).

Kwaliteitsregels

“We krijgen steeds meer signalen van grensoverschrijdend gedrag. Denk dan niet gelijk aan misbruik, maar bijvoorbeeld aan ongeduldige medewerkers of kinderen die bij de arm worden gegrepen. Deze trendontwikkeling hangt samen met het weghalen van allerlei kwaliteitsregels.’’

Recent deed AT5 onderzoek onder bijna vijftig Amsterdamse kinderdagverblijven. Zes kinderdagverblijven die aan het onderzoek meededen, vertelden dat door de hoge werkdruk het vierogenprincipe onder druk staat. Dit is de belangrijkste maatregel die in 2013 werd ingevoerd in de nasleep van de zedenzaak omtrent Robert M.

Afgelopen december luidde toezichthouder GGD Ghor de noodklok over de ‘stijgende lijn in de tekortkomingen bij kwaliteitseisen’. Volgens Boink ‘een uniek signaal’. Door het ontbreken van vast personeel kan volgens GGD Ghor ‘de kennis en ervaring ontbreken die noodzakelijk is voor de veiligheid en gezondheid van kinderen’.

Zeer zorgelijk

Directeur Emmeline Bijlsma van de Brancheorganisatie Kinderopvang noemt het ‘zeer zorgelijk’ dat de veiligheid in de kinderopvang onder druk staat door de personeelstekorten. “Ik hoop dat de meeste aanbieders ervoor zullen kiezen om zich aan de basisregels te houden en dus groepen sluiten als er niet aan het vierogenprincipe gehouden kan worden, hoe vreselijk dat ook is. We mogen niet door de ondergrens zakken.”

Sinds de misbruikzaak rondom Robert M. aan het licht kwam, hebben kinderopvangorganisaties – deels gedwongen door strengere veiligheidsregels – meer (camera)toezicht ingevoerd en ruimtes zo aangepast dat alleen zijn met een kind veel lastiger is geworden.

Maar alles staat of valt bij genoeg personeel. “Als dat er niet is en aanbieders moeten contracten met ouders opzeggen, dan komen kinderen thuis te zitten met een oppas,” constateert Bijlsma. “Dan is er helemaal geen toezicht meer mogelijk om hun veiligheid te garanderen.”

Meer tekortkomingen

Vanaf eind 2021 zijn er volgens GGD Ghor ‘meer tekortkomingen op wettelijke kwaliteitseisen die verband houden met de inzet van (voldoende en gekwalificeerd) personeel’. Zo zijn er soms te weinig medewerkers aanwezig bij de buitenschoolse opvang. Bij 6 procent van de locaties werd de kwaliteitseis over het aantal medewerkers bijvoorbeeld niet gehaald, terwijl dat een jaar eerder nog 3 procent was.

Volgens Jellesma kan de kwaliteit en veiligheid in de kinderopvang alleen overeind blijven door goed werkgeverschap. “Dat is essentieel om te zorgen dat mensen in de kinderopvang willen blijven werken. Nu zie ik dat heel veel medewerkers in opleiding niet voor het beroep kiezen, vanwege negatieve ervaringen tijdens de stageperiode. Ze staan alleen voor de groep of collega’s hebben geen tijd om hun vragen over het vak te beantwoorden.”

De Brancheorganisatie Kinderopvang adviseert het kabinet af te zien van het bijna gratis maken van kinderopvang in 2025 omdat de toestroom van kinderen dan zo groot wordt, dat de personeelstekorten compleet de pan uitrijzen. “Verder heb ik helaas geen oplossing voor de huidige situatie,” zegt Bijlsma. “Ik zeg vooral tegen de politiek: luister naar de noodkreten van onze medewerkers. Zij zien geen licht aan het eind van de tunnel meer.”

Bron: CBS, het Parool, AT5, GGD Ghor